📘 मसुदा समिती (Drafting Committee) – MPSC साठी महत्त्वाचे प्रश्नोत्तरे

जवाहरलाल नेहरू हे मसुदा समितीचे सदस्य नव्हते. ते घटना सभेचे सदस्य होते आणि ऑब्जेक्टिव्ह रिझॉल्यूशनचे प्रमुख होते, पण मसुदा समितीशी थेट संबंधित नव्हते.

घटना सभेने मसुद्यावर चर्चा करताना 7,635 सुचना दाखल केल्या, त्यापैकी 2,473 दुरुस्ती सुचना विचारात घेण्यात आल्या. ही माहिती घटना निर्मिती प्रक्रियेची महत्त्वाची आकडेमोड आहे.

मसुदा समितीने राज्यघटनेचा प्रारूप 21 फेब्रुवारी 1948 रोजी घटना सभेसमोर सादर केला. नंतर त्यावर चर्चा सुरू झाली आणि अखेर 26 नोव्हेंबर 1949 रोजी ते अंतिम मंजूरीसाठी मांडले गेले.

एन. गोपालस्वामी अय्यंगर हे 1934 ते 1943 पर्यंत जम्मू-काश्मीरचे पंतप्रधान होते आणि स्वतंत्र भारतात केंद्र सरकारतर्फे काश्मीरशी संबंधित बाबींची जबाबदारी त्यांच्याकडे होती. त्यांनीच कलम 370 अंतर्गत विशेष दर्जा देण्याची शिफारस केली.

डॉ. आंबेडकर हे मसुदा समितीचे अध्यक्ष होते. त्यांच्या नेतृत्वाखाली समितीने राज्यघटनेचा मसुदा तयार केला आणि तो 21 फेब्रुवारी 1948 रोजी घटना सभेसमोर सादर केला.

के. एम. मुंशी यांनी 1938 मध्ये भारतीय विद्या भवन या शैक्षणिक ट्रस्टची स्थापना केली. ते गुजराती साहित्यातील प्रसिद्ध लेखक आणि स्वातंत्र्यसैनिक होते.

डॉ. बी. आर. आंबेडकर हे मसुदा समितीचे अध्यक्ष होते आणि त्यांनी राज्यघटनेच्या निर्मितीत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. त्यांना “भारतीय राज्यघटनेचे शिल्पकार” म्हणून गौरवले जाते.

मसुदा समितीची स्थापना 29 ऑगस्ट 1947 रोजी घटना सभेने केली होती. या समितीचे प्रमुख कार्य भारतीय राज्यघटनेचा मसुदा तयार करणे होते. ही तारीख घटनात्मक इतिहासातील महत्त्वाची तारीख मानली जाते.

सर सईद अहमद सादुल्ला हे ब्रिटिश भारतात आसामचे पंतप्रधान होते. ते 1924 ते 1934 पर्यंत आसामचे शिक्षण व कृषी मंत्री होते आणि नंतर मसुदा समितीचे सदस्य झाले.

मसुदा समितीमध्ये 7 सदस्य होते. त्यांची नावे:

1. डॉ. बी. आर. आंबेडकर
2. एन. गोपालस्वामी अय्यंगर
3. अल्लादि कृष्णस्वामी अय्यर
4. सईद अहमद सादुल्ला
5. के. एम. मुंशी
6. बी. एल. मित्तर (नंतर एन. माधव राव)
7. डी. पी. खेतान (नंतर टी. टी. कृष्णमाचारी)