भारतचा इतिहास

महाराष्ट्राचा इतिहास

महाराष्ट्राचा इतिहास (१८१८ ते १८५७)

–  भारतात युरोपियांचे आगमन

–  ब्रिटिश टेस्ट इंडिया कंपनी

–  ब्रिटिशांचा व्यापार

–  इंग्रजांची बंगाल प्राप्ती

–  बर्कसारचे युद्ध

–  दुहेरी शासन व्यवस्था

– प्लासीची लढाई

–  ब्रिटिश आणि म्हेसुर

   . पहिले अँग्लो – म्हेसुर युद्ध

   . द्वितीय अँग्लो – म्हेसुर युद्ध

   . तृतीय अँग्लो – म्हेसुर युद्ध

   . चौथे अँग्लो – म्हेसुर युद्ध

–  ब्रिटिश शीख संबंध

–  मराठे व इंग्रज

      संभाजी (1680-89)

      राजाराम (1689-1700)

      ताराबाई

      शाहू (1707-1749)

      बालाजी विश्वनाथ (1713-1720)

      बाजीराव प्रथम

      बालाजी बाजीराव (1740-61)

–  प्रथम अँग्लो – मराठा युद्ध  (1775-82)

–  द्वितीय अँग्लो मराठा युद्ध (1803-06)

–  तृतीय अँग्लो मराठा युद्ध (1817-18)

 

 इंग्रजांचा प्रणाल्या

 

– जमीनदारी प्रणाली / स्थायी बंदोबस्त / जघगीरदारी प्रणाली / मालगुजारी प्रणाली / विस्वेदारी प्रणाली.

– रयतवारी प्रणाली

– महालवारी प्रणाली

– इंग्रजांच्या सैनिक सुधारणा

– इंग्रजांच्या सामाजिक सुधारणा

– इंग्रजांच्या (ब्रिटिशांच्या) औद्योगिक विकास व परिणाम

 

1770 ते 1857 च्या दरम्यान ब्रिटिशांचा विरोधात झालेले विद्रोह

 

१ संन्यासी विद्रोह

२ चुहारांचा विद्रोह

३ हो व मुंडा विद्रोह

४ कोळ विद्रोह

५ संथाल विद्रोह

६ अदोमात चा विद्रोह

७ पागलपती विद्रोह

 

– पश्चिम भारतातील विद्रोह

१ भिल्ल विद्रोह

२ रामोसी विद्रोह

३ गडकरी विद्रोह

 

– 1857 चा उठाव

  . दिल्ली

  . लखनऊ

  . बेगम हजरत महल

  . कानपुर

  . झासी

  . बरेली

 

– 1857 च्या उठावाची कारणे

 

–1857 चा उठाव – ब्रिटिश सत्तेचा इतिहास आणि पार्श्वभूमी

– 1857 च्या उठावात अपयशाची कारणे

– 1857 च्या उठावाचे परिणाम

– 1857 च्या कांती विषयी इतिहासकारांचे मते

१ सर लारेन्स

२ डॉ.  ईश्वर प्रसाद

३ बेंझामिन इस्राईल

४ जेम्स ऑटोम व W. Trailor

५ वि. दा. सावरकर व अशोक मेहता

६ R. C. मजुमदार

 

भारतातील शैक्षणिक सुधारणा 

  1. सॅडलर आयोग 1917
  2. हार्डिंग समिती 1929
  3. वर्धा योजना 1937
  4. सोर्जन्ट योजना 1944
  5. राधाकृष्ण आयोग 1948
  6. राष्ट्रीय शैक्षणिक सुधारणा 1986
  7. सामाजिक सुधारणा आंदोलन 

  8. वूडचा खलिता – वुडचा अहवाल

 

हिंदू धर्म सुधारणा आंदोलन 

  1. ब्राह्मो समाज
  2. आर्य समाज 
  3. रामकृष्ण मिशन 
  4. थिऑसकीकाल सोसायटी 
  5. प्रार्थना समाज

मुस्लिम धर्मातील सामाजिक सुधारणा 

  1. वहाबी चळवळ / वलीउल्लाह चळवळ
  2. अलिगड आंदोलन 
  3. अहमदीचा आंदोलन 
  4. देवबंध आंदोलन 

– शीख धर्मसुधारणा आंदोलन

– पारधी सुधारणा आंदोलन

– दलित सुधारणा आंदोलन

सामाजिक सुधारणाकरिता सरकारीमार्फत आणल्या गेलेले अधिनियम 

  1. सतीप्रथा बंदी कायदा
  2. बालहत्या बंदी कायदा / प्रतिबंध अधिनियम 
  3. दासप्रथा 
  4. विधवा पुनर्विवाह अधिनियम 
  5. बालविवाह अधिनियम 
  6. स्त्रियांचे अधिनियम 

– भारतातील वर्तमानपत्रांचा विकास

– काही महत्वपूर्ण वर्तमान पत्र

भारतातील राजकीय आंदोलन 

  1. बंगाल प्रांतातील राजकीय संघटना
  2. ब्रिटिश इंडिया अससोसिएशन 
  3. इंडियन असोसिएशन 

मुंबईतील प्रांतातील राजकीय आंदोलन 

  1. पुणे सार्वजनिक सभा
  2. बॉंबे प्रेसिडेन्सी असोसिएशन 
  3. मद्रास नेटिव्ह असोसिएशन 
  4. मद्रास महाजन सभा 

विदेशातील राजकीय संघटना

1 East India Association

काँग्रेसची ची स्थापना 

काँग्रेसविषयी लोकांनी केलेल्या टिपण्या

  • १ डफरीन
  • २ कर्झन
  • ३ टिळक
  • ४ बंकिमचंद्र चॅटर्जी
  • ५ अश्विनीकुमार दत्त
  • ६ लाला लजपत राय
  • ७ बिपीनचंद्र पाल

 – काँग्रेसच्या पहिला टप्पा / काँग्रेस आंदोलनाचे प्रथम चरण (1885-1905)

काँग्रेसचे अधिवेशन

– स्वतंत्र आंदोलनाचा दुसरा टप्पा

 बेहरामजी मलबारी

 – भारतातील क्रांतिकारी चळवळ

  • १ वासुदेव बळवंत फडके
  • २ चाफेकर बंधू
  • ३ कुका चळवळ
  • ४ युगांतर समिती 1906
  • ५ मुझफ्फरनगर बॉम्ब खटला 1908
  • ६ दिल्ली कट 1912
  • ७ लोहार कट 1915
  • ८ काकोरी कट (1925)
  • ९ चितगाव कट (1930)

 हिंदुस्तान सोशालिस्ट रिपब्लिकन आर्मी (SHRA)

१० मीरत (मेरठ) कट

 परदेशात क्रन्तिकारी कार्य

  • १ ब्रिटन
  • २ फ्रांस
  • ३ अमेरिका

 गांधीयुग ते स्वतंत्रप्राप्ती 1920-48

– 1917 चा चंपारण्य सत्याग्रह

– 1918 च्या अहमदाबादच्या गिरणी कामगारांचा प्रश्न

– 1918 खेडा सत्याग्रह (आंदोलन)

 – गांधीजींचे  राष्टीय नेतृत्वाकडे वाटचाल

– रोलकट अँक्त

– जालियनवाला बाग हत्याकांड

– भारतीय शिक्षण आयोग (हंटर आयोग )

– असहकार आंदोलन

– स्वराज पक्षाची स्थापना

– होमरूल चळवळ (1916)

– वारसाड आंदोलन 1923-24

– वायकाँग सत्याग्रह

– सायमन कमिशन 1927

– नेहरू रिपोर्ट 1928

– जिन्हा चे14मुद्दे  1929

– पूर्ण स्वराज 26 जानेवारी 1930

– सविनय कायदेभंग

– दांडी यात्रा

– गांधी दुर्विन करार 5 मार्च 1931

– प्रथम गोलमेज परिषद

– द्वैतिय गोलमेज परिषद

– तृतीय गोलमेज परिषद

 – सविनय कायदेभंग चवळीची पुनरावृत्ती ( 4 Jan 1932 – 7 April 1934)

– जातीय निवाडा 1932

– पुणे करार (26 Sept 1932)

– 1937 चे निवडणूक

– आगस्ट प्रस्ताव / August Offer (8 August 1940)

– पाकिस्तानचे प्रस्ताव 1940

– 1942 क्रिप्स मिशन

– भारत छोडो आंदोलन 1942

– C.R Fornaula

– वेव्हेल योजना 1945

– कॅबिनेट मिशन 1946

– माउंटबेटन योजना

 

बंगालचे गव्हर्नल गव्हर्नल जनरल, भारताचे गव्हर्नल जनरल आणि व्हाईसराय

बंगालचे गव्हर्नल 

  • रॉबट क्लाइव्ह (1757-1760)
  • वैरण हैसिंग्टन (1774-1785)  – correction वॉरेन हेस्टिंग्ज

बंगालचा गव्हर्नल जनरल 

  • लॉर्ड कार्नोवोलिन्स (1786-93)
  • लॉर्ड वेलेस्ली (1798-1805)
  • लॉर्ड हेस्टिंग्ज (1813-23)
  • लॉर्ड विलियम बेंटिन्ग (1828-1833)

 

भारताचे गव्हर्नल जनरल

 

सुभाषचंद्र बोस, Forward Block व आझाद हिंद फोज चे गठन

 

भारताचे गवर्नर जनरल & व्हाईसराय

भारतीय संघ गवर्नर-जनरल, 1947-1950

  • लॉर्ड माउंट बटन (15 August 1947 – 21st June 1948)
  • चक्रवर्ती C. Raj Gopalchari (21st June 1948 – 26 Jan 1950)

– मिंटो – मोर्ले अनिधिनियम 1909

– मांटेन्ग्यू – चेम्सफोर्ड अधिनियम 1919

MPSC Current Affairs चे नियमित अपडेट मिळवण्यासाठी MPSC Today ला फेसबुक, ट्विटर आणि टेलिग्राम वर फॉलो करा.