वहाबी चळवळ ही मुस्लिमांची, मुस्लिमांनी आणि मुस्लिमांसाठी भारतात दार-उल-इस्लामची स्थापना करण्याच्या उद्देशाने केलेली चळवळ होती. राष्ट्रवादी चळवळीची वैशिष्ट्ये त्यांनी कधीच स्वीकारली नाहीत. त्याऐवजी, त्याने भारतीय मुस्लिमांमध्ये अलगाववादी आणि फुटीरतावादी प्रवृत्तींचा वारसा सोडला.
| स्थापना | 18व्या शतकात अरेबियात |
| संस्थापक | अब्दुल वहाब |
| उद्देश | ही एक इस्लामिक शुद्धीकरण चळवळ इस्लामची खरी व मूळ शिकवण पुनरुज्जीवित करने |
- भारतातील वहाबी चळवळीची स्थापना रायबरेलीच्या सय्यद अहमद (१७८६-१८३१) यांनी केली.
- भारतात – भारतातील वहाबी चळवळीचे प्रवर्तक रायबरेलीचे सय्यद अहमद 1820 मध्ये पटना (बिहार) येथे स्थापन
- सय्यद अहमद यांच्यावर अरबचे अब्दुल वहाब आणि संत शाह वलीउल्लाह यांच्या शिकवणीचा प्रभाव होता
- सय्यद अहमद यांचे लेखन देशातील वाढत्या ब्रिटीशांच्या उपस्थितीबद्दल जागरुकता दर्शविते आणि त्यांनी ब्रिटीश भारताकडे दारूल हार्ब (युद्धाचे निवासस्थान) म्हणून पाहिले.
- मुख्य मुद्दे – संघटनेचे मुख्य केंद्र – सीताना या ठिकाणी इनायत अलीच्या नेतृत्वाखाली लष्करी सैन्य तयार केले
- 1826 मध्ये, त्यांनी नॉर्थ वेस्टर्न फ्रंटियर भागात स्थलांतर केले आणि स्वतंत्र आदिवासी पट्ट्यात कार्यरत तळाची स्थापना केली.
- मुख्य ध्येय – मूळ इस्लामची पुनर्स्थापना आणि काफिराविरुद्ध जिहाद पुकारने त्यांचा नायनाट करणे
- सरुवातीला हे पंजाबच्या शीख राज्याविरुद्ध जिहाद सुरू केले
- ही चळवळ 1820 पासून सक्रिय, परंतु 1857 च्या उठावाच्या पार्श्वभूमीवर,त्याचे रूपांतर सशस्त्र प्रतिकार,ब्रिटिशांविरुद्धच्या जिहादमध्ये झाले
- नतर ईस्ट इंडिया कंपनीमध्ये पंजाबचा समावेश झाल्यानंतर, त्याचे एकमेव लक्ष्य भारतातील इंग्रजी वर्चस्व बनले
- बालाकोटच्या लढाईत त्याच्या मृत्यूनंतर, चळवळ काही काळ मंदावली, परंतु त्याच्या अनुयायांनी, विशेषत: विलायत अली आणि पाटणाच्या इनायत अली यांनी या कामाचे पुनरुज्जीवन केले आणि त्याची व्याप्ती वाढवली.
- अंबाला युद्ध (1863), ज्यामध्ये वहाबींच्या हातून इंग्रजी सैन्याचे मोठे नुकसान झाले, चळवळीचा कळस होता.
- परिणामी, आंदोलन दडपण्यासाठी सरकारने कठोर पावले उचलली.
- तयानंतर ब्रिटिशांनी वहाबींना देशद्रोही आणि बंडखोर म्हणून संबोधले आणि वहाबींविरुद्ध व्यापक लष्करी कारवाया केल्या
- तपास सुरू करण्यात आला, नेत्यांना पकडण्यात आले आणि त्यांना दीर्घकालीन तुरुंगवासाची शिक्षा देण्यात आली आणि त्यांची मालमत्ता जप्त करण्यात आली.
- चळवळीचे कंबरडे मोडले, परंतु ते सरकारसाठी अडचणीचे संभाव्य स्त्रोत राहिले.
FAQs
भारतात वहाबी चळवळ कोणी सुरू केली?
भारतातील वहाबी चळवळीची स्थापना रायबरेलीच्या सय्यद अहमद (१७८६-१८३१) यांनी केली
भारतात वहाबी चळवळ कधी सुरू झाली?
1820
भारतात वहाबी चळवळीचे महत्त्व काय होते?
वहाबी चळवळ ही मुस्लिमांची, मुस्लिमांची आणि मुस्लिमांसाठीची चळवळ होती आणि भारतामध्ये दार-उल-इस्लामची स्थापना करण्याचा उद्देश होता.
वहाबी चळवळ कोणी लोकप्रिय केली?
वहाबी चळवळ भारतात इस्लामिक धर्मगुरू शाहवलीउल्लाह यांनी लोकप्रिय केली होती.
भारतातील वहाबी चळवळीचे मुख्य केंद्र कोणते होते?
भारतातील वहाबी चळवळीचे महत्त्वाचे केंद्र पाटणा होते.