उस्मानाबाद जिल्हा हा महाराष्ट्र राज्यातील मराठवाडा भागातील एक प्रशासकीय जिल्हा आहे. जिल्हा मुख्यालय उस्मानाबाद येथे आहे.
उस्मानाबादचे पूर्वीचे नाव ‘धाराशीव’ असे होते. 1910 मध्ये तत्कालीन निजाम मीर-उस्मानअली याने या शहरास स्वत:चे नाव दिले. तेव्हापासून हे शहर ‘उस्मानाबाद’ म्हणून ओळखले जाते.
उस्मानाबाद हा जिल्हा प्राचीन लेण्यांसाठी प्रसिद्ध आहे. कुंथलगिरीची नैन लेणी, चांभार लेणी व धाराशीवलेणी या लेण्या प्रसिद्ध आहेत.
या जिल्ह्यातील तेर येथे उत्खननात रोमन संस्कृतीशी जुळणार्या वस्तु सापडल्या. यावरून प्राचीन धाराशीवचा ग्रीक व रोमन संस्कृतीशी संबंध असावा.
प्रशासकीय विभाग | औरंगाबाद विभाग (मराठवाडा) |
मुख्यालय | उस्मानाबाद शहर |
क्षेत्र | 7569.00 चौ कि |
तालुके | 8 परांडा, भूम, उस्मानाबाद, तुळजापूर, कळंब, उमरगा, वाशी, लोहारा. |
तहसील | ८ : उस्मानाबाद तुळजापूर उमरगा लोहारा कळंब वाशी भूम परंडा |
पिनकोड | 1, उस्मानाबाद, 02472, 413501. 2, भूम मीटर, 02478, 413504. 3,कळंब , 02473, 413507. 4, परांडा, 02477, 413502. |
दूरध्वनी कोड | 02472 |
आर टी ओ कोड | MH-25 |
प्रमुख नद्या | भोगावती नदी, सीना नदी |
प्रमुख पिके | तांदूळ, गहू, ज्वारी, बाजरी, इतर तृणधान्ये, एकूण तृणधान्ये, हरभरा, तूर, इतर डाळी, ऊस, कापूस, सोयाबीन, भुईमूग, कार्डी, |
पर्यटन स्थळे | श्री तुळजाभवानी मंदिर – तुळजापूर, नलदुर्ग किल्ला धाराशिव लेणी परांडा दुर्ग तेर तगार |
सीमा | उत्तरेस बीड जिल्हा, पूर्वेस लातूर जिल्हा, दक्षिणेस कर्नाटक राज्य, पश्चिमेस सोलापूर जिल्हा, वायव्येस अहमदनगर जिल्हा आहे. |
वेबसाईट | osmanabad.gov.in |
उस्मानाबाद जिल्ह्यातील प्रमुख स्थळे
- उस्मानाबाद – उस्मानाबाद येथील हजरत ख्याजा शम्सुद्दीन गाझीचा दर्गा अनेक भाविकांचे श्रद्धास्थान आहे.
- तुळजापूर – महाराष्ट्रचे कुलदैवत असलेल्या तुळजाभवानी किंवा भवानी मातेच्या मंदिरामुळे राज्यात प्रसिद्ध.
- नळदुर्ग – हे ठिकाण भुईकोट किल्यामुळे प्रसिद्ध आहे. ‘पाणी महल’ हे नळदुर्गाच्या किल्यातील प्रमुख आकर्षण आहे.
- तेरणा – तेरणा हे ऐतिहासिक गाव बौद्धकालीन स्तूप व संत गोरा कुंभाराचे गाव म्हणून प्रसिद्ध आहे.
- परांडा – एकेकाळची निजामशाहीची राजधानी. ऐतिहासिक किल्ला व संतकवी हंसराज स्वामीचा मठ.
- डोणगाव – रामदास स्वामीचे पट्टाशिष्य कल्याणस्वामी यांचा मठ व ख्वाजा बद्रुद्दीन साहेबांचा दर्गा यासाठी प्रसिद्ध.
उस्मानाबाद जिल्ह्याची वैशिष्ट्ये
- तेर वस्तुसंग्राहालय कोणत्या जिल्हयात आहे? – उस्मानाबाद
- उस्मानाबाद जिल्ह्यातून कोणकोणत्या नाद्या वाहतात? – गिरणा, सिना, मांजरा, तेरणा, बोरी, लावरज
- उस्मानाबाद जिल्हयामध्ये कृषी उत्पादनाच्या प्रमुख बाजारपेठा कोणत्या? – उस्मानाबाद, उमरण, तुळजापूर, कळंब
- उस्मानाबाद जिल्ह्यामध्ये कोणत्या औधोगिक वसाहती आहेत? – उस्मानाबाद, भूम, कळंब
- उस्मानाबाद जिल्ह्यातून गेलेल्या लोहमार्गाची एकूण लांबी किती? – मिरज-लातूर (नॅरोगेज), 30 कि.मी.
- उस्मानाबाद जिल्ह्यातून गेलेले राष्ट्रीय हमरस्ते कोणते? – पुणे-सोलापूर-हैद्राबाद (क्र.9)
उस्मानाबाद जिल्हा नकाशा
FAQs
उस्मानाबाद जिल्ह्यात किती तालुके आहेत?
8 – परंडा, भूम, उस्मानाबाद, तुळजापूर, कळंब, उमरगा, वाशी, लोहारा