MPSC राज्य कर निरीक्षक (STI) परीक्षा

महाराष्ट्र लोकसेवा आयोग (MPSC) विविध गट अ, गट ब आणि गट क पदांसाठी विविध परीक्षा घेते. MPSC अधीनस्थ गट B एकत्रित परीक्षा MPSC द्वारे STI, PSI आणि ASO या तीन पदांसाठी भरण्यात येते.

एसटीआय हे महाराष्ट्र सरकारमधील ब गटाचे पद आहे.

STI चे पूर्ण रूप राज्य कर निरीक्षक आहे. यापूर्वी, जीएसटी कायदा लागू होण्यापूर्वी, एसटीआयचे पूर्ण स्वरूप विक्रीकर निरीक्षक होते.

राज्य कर निरीक्षक /STI-मुख्य परीक्षेमध्ये ऐकून दोन प्रश्पात्रीकांचा समावेश होतो .दोन्ही पेपर ऐकून ४०० गुणांचे असतात .तसेच दोन्ही पेपर मध्ये ऐकून 200 प्रश्नाचा समावेश होतो.आणि त्यासाठी प्रत्येकी एक तास असा कालावधी असतो .

पेपर क्र.१

मराठी (50 प्रश्न ) .इंग्रजी( 30 प्रश्न ) व सामान्य ज्ञान(20 प्रश्न ).

STI/ASO/PSI मुख्य परीक्षा पेपर १ साठी अभ्यासक्रम सारखा आहे .

पेपर क्रमांक 2

राज्य कर निरीक्षक /STI / मध्ये – आवश्यक असणाऱ्या गोष्टी पुढीलप्रमाणे आहेत –

आकलनासाठी बुद्धिमत्ता चाचणी चा समावेश केलेला आहे –

महाराष्ट्राचा अभ्यास करताना  इतिहास चा सखोल अभ्यास केला जातो:

• राज्याचा सामाजिक व आर्थिक जागृती चा काळ म्हणजे 1885 ते 1947. त्यात असणाऱ्या महत्त्वाच्या व्यक्तीचे काम, स्वातंत्र्यपूर्व भारतातील सामाजिक जागृती येथील वर्तमानपत्रे व शिक्षणाचा परिणाम याचा अभ्यास करायचा आहे .
• त्यासोबतच स्वातंत्र्यपूर्व काळातील इतर ठिकाणी घडत असलेल्या  चळवळी, राष्ट्रीय चळवळी.

राज्यव्यवस्था मध्ये असणाऱ्या बाबी खाली दिलेल्या आहेत:

• त्याट घटना कशी तयार झाली आणि घटनेच्या प्रस्ताव ने मागची भूमिका व तत्वे यांचा अभ्यास करणे .
• त्यात असणाऱ्या महत्वाचे  कलमे अथवा ठळक वैशिष्ट्ये.
• विविध पातळीवर केंद्र व राज्य यामधील संबंध ,निधमी राज्य.
• राज्यघटनेणे दिलेले मूलभूत हक्क व कर्तव्य राज्याच्या धोरणाची मार्गदर्शक तत्वे-UCC अभ्यासणे .

भूगोल- महाराष्ट्र यावर भर द्यावा लागतो:

• जसे कि,रचनात्मक[ physical], मुख्य रचनात्मक[physiological] विभाग , हवामान [climate].
• राज्यात होणाऱ्या पर्जन्यमान व तापमान, विभागवार बदल , राज्यात असेलेले नद्या, पर्वत, डोंगर यांचे स्थान
• विविध पडणारे राज्यातील विभाग म्हणजे राजकीय विभाग ,प्रशासकीय विभाग, नैसर्गिक संपत्ती -वने व खनिजे.

PSI/ASO मध्ये खालील अभ्यासक्रम नसून तो फक्त राज्य कर निरीक्षक /STI / मध्ये समवेश केला आहे .

STI साठी अतिशय महत्वाचा भाग म्हणजे -सामाजिक वित्त व्यवस्था- आहे .

• त्यात असणारे महसुलाचे साधन, टॅक्स, नोन टॅक्स केंद्र व राज्यातील सार्वजनिक रुण केंद्र यांचा सखोल अभ्यास करायचा हे.
• रोज असणारे राज्याचे सार्वजनिक खर्च वाढ, दरवर्षी बनवण्यात येणारे सार्वजनिक खर्च सुधारणा कामावर आधारित अर्थसंकल्प यांना अभ्यासणे.
•  वार्षिक बदल म्हणजे शून्यधारित अर्थसंकल्प, भारतातील कर सुधारणा आढावा, राज्य पातळीवरील कर सुधारणा यांना समजून घेणे .
• नवीन बदल जसे कि,VAT सार्वजनिक ऋण वाढ, रचना आणि भार ,राज्याची कर्जबाजारीपणा ची केंद्राला समस्या.

विविध पातळीवर आंतरराष्ट्रीय व्यापार व आंतरराष्ट्रीय भांडवल चळवळ यांचा अभ्यास करायचा आहे –

• देशाच्या अर्थव्यवस्थे मध्ये समाविष्ट केलेल्या जागतिकीकरणाच्या युगातील सूत्र व कल, वाढ ,रचना.
• आपल्या देशाची  आंतरराष्ट्रीय व्यापाराची दिशा,  धोरण, निर्यातीतील वाढ यांचा अभ्यास करणे .

 पायाभूत सुविधांचा विकास- आणि तो पण ग्रामीण आणि शहरी भागातील

• त्यात समावेश आहे तो म्हणजे-पायाभूत सुविधांची गरज व महत्त्व.
  सामाजिक व आर्थिक पायाभूत सुविधांचा विकास आणि वाढ.
• जसे ऊर्जा ,पाणी पुरवठा व मलनिस्सारण, गृह, परिवहन, दळणवळण, रेडिओ, टीव्ही, इंटरनेट क्राईसीस .

MPSC STI Exam Pattern

MPSC STI परीक्षा पॅटर्न प्रिलिम आणि मुख्य दोन्ही परीक्षांसाठी खालील तक्त्यामध्ये नमूद केले आहे. जे प्रिलिम्ससाठी पात्र आहेत ते मुख्य परीक्षा आणि नंतर वैयक्तिक मुलाखतीकडे नेतील. ज्ञान मिळवण्यासाठी MPSC STI परीक्षेचा पॅटर्न खाली वाचा आणि एकाच वेळी परीक्षा उत्तीर्ण करण्याची रणनीती बनवा.

MPSC STI Prelims Exam Pattern

MPSC STI प्रिलिम्स परीक्षेचा नमुना

• All the questions will be MCQ type.
• Consists of 100 questions
• Each is of 1 mark.
• The total time duration is 1 hour.
• Negative marking of 0.25 marks

MPSC STI Mains Exam Pattern

MPSC STI मुख्य परीक्षेचा नमुना

• There are two papers in the mains exam.
• Each paper is qualifying.
• The total marks are 400
• For each paper, the time duration is 1 hour.

Question Papers

MPSC STI प्रश्नपत्रिका तपासा

Answer Keys

MPSC STI Answer Keys

MPSC STI Exam Cut-Off Marks

महाराष्ट्रात STI प्रशिक्षण

STI प्रशिक्षण हे सहसा 6 महिन्यांचे असते, काहीवेळा उमेदवारांना प्रशिक्षण दिले जात नाही, तर कधी ते त्यांना दिले जाते. महाराष्ट्रात एसटीआय प्रशिक्षणाचे ठिकाण निश्चित नाही. प्रशिक्षण दिले नाही, तर त्यांना कामाची नेमकी कल्पना अधिका-यांच्या हाताखाली प्रशिक्षित केली जाते.

महाराष्ट्रात STI चा प्रचार

STI मधून पदोन्नती मिळाल्यानंतर तुम्ही वर्ग 1 च्या पदापर्यंत पोहोचू शकता. प्रमोशन खालील प्रमाणे दिले आहे (समजण्यासाठी ताकद मराठीत देत आहे.)

• राज्यकर अधिकारी ( गट ब )
• राज्यकर प्रतिबंधक (गट अ)
• राज्यकर उप ( गट अ )

MPSC STI Exam Books

तुमच्यासाठी आमच्या तज्ञांनी सुचवलेली पुस्तके खाली दिली आहेत जेणेकरून तुम्हाला परीक्षेच्या चांगल्या तयारीसाठी खालील पुस्तकांमधील सर्व महत्त्वाचे विषय आणि प्रकरणांचा लाभ घेता येईल.

MPSC STI Prelims Books

MPSC STI Mains Books

FAQs