maharashtra-rivers
maharashtra-rivers

महाराष्ट्रातील नद्या व त्यांची संगमस्थाने सुधारित आणि सुसंगत स्वरूपात खालीलप्रमाणे आहेत:

महाराष्ट्र हा नद्यांनी समृद्ध राज्य असून येथे अनेक प्रमुख नद्या आणि त्यांचे उपनद्या आहेत. या नद्यांचे संगमस्थान म्हणजे दोन किंवा अधिक नद्यांचा जिथे एकत्र येणे होय, ज्यामुळे तीथे साधना, तिर्थक्षेत्रे, वसाहती उगम पावतात.

महाराष्ट्रातील नद्या व त्यांची संगमस्थाने

महाराष्ट्रातील प्रमुख नद्या, त्यांची उपनद्या, नद्यांचे संगम व संगमावरील स्थाने तसेच नदी काठावरील महत्त्वाची शहरे खालीलप्रमाणे तालिका रूपात दिली आहे:

नद्यांचे नावउपनद्या (Tributaries)नद्यांचे संगम (Confluences)संगमावरील ठिकाणेनदी काठावरील शहरे
गोदावरीदारणा, प्रवरा, मुळा, सिंधफणा, मांजरा, प्राणहिता इत्यादीगोदावरी व प्राणहिता – सिंगेचा (गडचिरोली)टोके (अहमदनगर)नाशिक, पैठण, कोपरगाव, नांदेड, गंगाखेड
कृष्णाकोयना, वेण्णा, पंचगंगा, येरळ, वेदगंगा, वारणाकृष्णा व पंचगंगा – नरसोबाची वाडी (सांगली)कराड (सातारा), माहुली (सातारा), ब्रम्हनाळ (सांगली)सांगली, मिरज, कोल्हापूर, वाई
तापीपूर्णानदी, पांजरानदी, वाघूर, गोमाईतापी व पूर्णानदी – श्रीक्षेत्र चांगदेव (जळगाव)मूडवद (धुळे)भुसावळ, धुळे
भीमामुळा, मुठा, नीरा, भामा, पवनाराजगुरुनगर, पंढरपूरपुणे
मुळा व मुठामुळा व मुठा संगम – पुणेपुणेपुणे
प्रवराप्रवरा व गोदावरी – टोके (अहमदनगर)नेवासे (अहमदनगर)संगमनेर, नेवासे
पंचगंगापंचगंगा व कृष्णा – नरसोबाची वाडी (सांगली)कोल्हापूरकोल्हापूर
वेष्णानदीकृष्णा व वेष्णानदी – माहुली (सातारा)माहुली (सातारा)माहुली
कोयनाकृष्णा व कोयना – कराड (सातारा)कराड (सातारा)कराड
येरळाकृष्णा व येरळा – ब्रम्हनाळ (सांगली)ब्रम्हनाळ (सांगली)सांगली

ही तालिका महाराष्ट्रातील नदीप्रणालीची एक संक्षिप्त आणि स्पष्ट रूपरेषा देते, ज्यामध्ये प्रमुख नद्यांच्या उपनद्यांपासून ते संगमस्थळांपर्यंत आणि नद्यांच्या किनाऱ्यावर वसलेली महत्त्वाची शहरे यांच्या माहितीसाठी उपयुक्त आहे

नदी काठावरील प्रमुख शहरे:

  • पुणे – मुळा, मुठा नद्यांच्या काठावर
  • नाशिक, पैठण, कोपरगाव, नांदेड, गंगाखेड – गोदावरीच्या काठावर
  • सांगली, मिरज, कोल्हापूर, वाई – कृष्णा आणि पंचगंगा नद्यांच्या काठावर
  • धुळे, भुसावळ – तापी नदीच्या काठावर

महत्त्वपूर्ण मुद्दे:

  • गोदावरी आणि कृष्णा हे दोन राष्ट्रीय महत्त्वाच्या नद्यांचे महाराष्ट्रात उगम आहे.
  • तापी आणि नर्मदा या पश्चिम वाहिनी नद्यांचे देखील महत्त्व आहे.
  • नद्यांचे संगमस्थानांना धार्मिक आणि पर्यटन दृष्टिकोनातून महत्त्व आहे.
  • महाराष्ट्रातील नद्यांची कुल लांबी, उपनद्या व नदी खोरेही वेगवेगळी आहेत, ज्यात गोदावरी खोरे सर्वात मोठे आहे.
maharashtra-rivers
maharashtra-rivers

MPSC Current Affairs चे नियमित अपडेट मिळवण्यासाठी MPSC Today ला फेसबुक, ट्विटर आणि टेलिग्राम वर फॉलो करा.

Join the Conversation

1 Comment

Leave a comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *