६ सप्टेंबर चालू घडामोडी

Daily Current Affairs in Marathi (चालू घडामोडी) | 6 September 2022

Daily Current Affairs in Marathi: In this article, we have provided daily current affairs in Marathi. Useful for MPSC Rajyaseva, MPSC Grp B & C, Police, Talathi Bharti, and other competitive exam

RRB NTPC, बँकिंग, पोलीस आणि अन्य भरती परीक्षांमध्ये हे सामान्य ज्ञानावरील प्रश्न विचारले जातात. बहुतांश परीक्षांमध्ये करंट अफेअर्सशी संबंधित प्रश्न विचारले जातात. सामान्य ज्ञान विषयातले हे प्रश्न वर्तमान परिस्थितीशी निगडीत असतात.

लडाखला भारतातील पहिले ‘नाईट स्काय सॅन्क्चुरी’ मिळणार

लडाख या केंद्रशासित प्रदेशाला भारताचा पहिला ‘डार्क स्काय रिझर्व्ह’ मिळेल जो केंद्रशासित प्रदेशाच्या थंड वाळवंटात स्थापन केला जाईल. हे अभयारण्य विज्ञान आणि तंत्रज्ञान विभाग आणि इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ अॅस्ट्रोफिजिक्स (IIA), बेंगळुरू यांच्याद्वारे स्थापन केले जाईल. इंटरनॅशनल डार्क स्काय असोसिएशन (IDSA) वेबसाइटने प्रदान केलेल्या डार्क स्काय रिझर्व्हची व्याख्या म्हणते की अशा अभयारण्यमध्ये आकाशाची गुणवत्ता आणि नैसर्गिक अंधार या मूलभूत निकषांची पूर्तता करणारी कोर एरिया असावी. यासह, राखीव क्षेत्र देखील एक परिधीय क्षेत्र असावे, जे गाभ्यामध्ये गडद आकाश संरक्षणास समर्थन देऊ शकेल.

पर्यावरणीय गुन्ह्यात उत्तराखंड नंबर वन, इतर राज्यांची ही अवस्था; NCRB ची आकडेवारी जारी

पर्यावरणीय गुन्ह्यांमध्ये हिमालयातील राज्यांमध्ये उत्तराखंड अव्वल आहे. हिमालयातील राज्यांमध्ये उत्तराखंडमध्ये पर्यावरण नियमांचे सर्वाधिक उल्लंघन होते. या बाबतीत राज्याचा देशात सहावा क्रमांक लागतो.
NCRB ने 2021 मध्ये देशभरातील राज्यांमध्ये झालेल्या गुन्ह्यांचा अहवाल प्रसिद्ध केला आहे. अहवालानुसार, उत्तराखंडमध्ये सात वेगवेगळ्या श्रेणींमध्ये पर्यावरणाशी संबंधित विविध कायद्यांतर्गत 912 प्रकरणे नोंदवण्यात आली आहेत.
त्यापाठोपाठ हिमाचलमध्ये १६३ वेगवेगळ्या गुन्ह्यांची नोंद आहे. हिमालयातील राज्यांमध्ये ८५ प्रकरणांसह जम्मू आणि काश्मीर तिसऱ्या क्रमांकावर आहे.
एकूण प्रकरणांच्या सर्व श्रेणींमध्ये 1573 प्रकरणांसह यूपी चौथ्या क्रमांकावर आहे. तर वन संवर्धन कायद्याच्या उल्लंघनाच्या बाबतीत उत्तर प्रदेश देशात पहिल्या क्रमांकावर राहिला. बिहारमध्ये एकूण 56, दिल्लीत 66 आणि झारखंडमध्ये 272 पर्यावरणीय गुन्ह्यांची नोंद झाली आहे.

गृहमंत्री अमित शाह यांच्या हस्ते 36 व्या राष्ट्रीय खेळांसाठी शुभंकर आणि राष्ट्रगीताचे अनावरण

केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांनी अहमदाबादच्या ट्रान्स स्टेडियममध्ये 36 व्या राष्ट्रीय खेळांसाठी शुभंकर आणि राष्ट्रगीत लाँच केले.
शुभंकराचे नाव सावज आहे ज्याचा अर्थ गुजरातमध्ये शावक आहे आणि थीम एक भारत श्रेष्ठ भारत या थीमवर आधारित आहे.

राष्ट्रीय खेळ 29 सप्टेंबर ते 12 ऑक्टोबर 2022 दरम्यान गुजरातमधील गांधीनगर, अहमदाबाद, वडोदरा, सुरत, भावनगर आणि राजकोट या सहा शहरांमध्ये आयोजित केले जातील.

लडाखमधील लेह पहिल्या-वहिल्या माउंटन सायकल विश्वचषकाचे आयोजन करण्यासाठी सज्ज

लेह हे भारतातील पहिल्यावहिल्या माउंटन सायकल, MTB, विश्वचषक- ‘UCI MTB एलिमिनेटर विश्वचषक स्पर्धेचे आयोजन करण्यासाठी सज्ज आहे. केंद्रशासित प्रदेश लडाखचे प्रशासन आणि भारतीय सायकलिंग असोसिएशन यांच्या सहकार्याने ‘UCI MTB एलिमिनेटर वर्ल्ड कप’ आयोजित केला जाईल. एलिमिनेटर वर्ल्ड कपचा लडाख लेग हा जगभरातील विविध शहरांमध्ये आयोजित केलेल्या दहा व्यावसायिक शर्यतींच्या मालिकेचा भाग आहे. या आगामी स्पर्धेत एकूण 20 आंतरराष्ट्रीय, 55 राष्ट्रीय आणि स्थानिक सायकलपटू सहभागी होणार आहेत.

बालमृत्यू झाल्यास केंद्र सरकारच्या महिला कर्मचाऱ्यांना ६० दिवसांची प्रसूती रजा मिळणार
केंद्र सरकारच्या महिला कर्मचाऱ्यांना ६० दिवसांची विशेष प्रसूती रजा मिळणार आहे. प्रसूतीपूर्वी किंवा दरम्यान बाळ हरवल्यास किंवा जन्मानंतर लगेचच बाळाचे निधन झाल्यास रजा मंजूर केली जाईल. कार्मिक आणि प्रशिक्षण विभागाने यासंदर्भात एक निर्देश जारी केला आहे. विशेष प्रसूती रजेचा लाभ फक्त केंद्र सरकारच्या महिला कर्मचार्‍यांना उपलब्ध असेल ज्यांच्याकडे दोनपेक्षा कमी जिवंत मुले आहेत आणि ती फक्त मान्यताप्राप्त रुग्णालयात बाळंतपणासाठी वापरली जाऊ शकते.

पुरस्कार

रॅमन मॅगसेसे पुरस्कार 2022
रॅमन मॅगसेसे फाउंडेशनने 2 सप्टेंबर 2022 रोजी रॅमन मॅगसेसे पुरस्काराच्या 64 व्या आवृत्तीची घोषणा केली. फाऊंडेशनने चार लोकांची नावे दिली ज्यापैकी तीन डॉक्टर आणि 1 पर्यावरणवादी आणि एक डॉक्युमेंटरी चित्रपट निर्माता, 2022 रॅमन मॅगसेसे पुरस्कार विजेते आहेत. सोथेरा छिम (कंबोडिया), बर्नाडेट माद्रिद (फिलीपिन्स), तादाशी हातोरी (जपान) आणि गॅरी बेंचेगीब (इंडोनेशिया) यांना पुरस्कार देण्यात आला.

आंतरराष्ट्रीय

दुबईत प्रथम होमिओपॅथी आंतरराष्ट्रीय आरोग्य शिखर परिषद आयोजित केली
दुबईने आयोजित केलेल्या पहिल्या होमिओपॅथी इंटरनॅशनल हेल्थ समिटचे उद्दिष्ट होमिओपॅथिक पद्धती, औषधे आणि पद्धती शिकवणे आणि प्रोत्साहन देणे हे होते. होमिओपॅथी हे कोणत्याही आजारावर किंवा आजारावर उपचार करण्यासाठी एक उत्तम तंत्र आहे कारण त्याचे नकारात्मक परिणाम इतरांच्या तुलनेत खूपच कमी आहेत.

यूकेचे नवे पंतप्रधान

लिझ ट्रस यांची सत्ताधारी कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाचे नेते आणि देशाचे पुढील पंतप्रधान म्हणून निवड झाली. लिझ ट्रस या आता युनायटेड किंगडमच्या पंतप्रधानपदी निवडून आलेल्या तिसऱ्या महिला आहेत. 20,000 हून अधिक मतांनी, लिझ ट्रस यांनी भारतीय वंशाचे ऋषी सुनक यांचा पराभव केला. देश सध्या महागाईचे संकट, औद्योगिक अशांतता आणि मंदीचा अनुभव घेत आहे.लिझ ट्रस यांनी युक्रेनमधील संघर्षाशी संबंधित ऊर्जा खर्चाच्या गगनाला भिडल्याने उद्भवलेल्या खर्चाच्या-जीवनाच्या संकटाचा सामना करण्यासाठी एका आठवड्यात कारवाई करण्याचे आश्वासन दिले आहे.

महत्वाच्या व्यक्ती

प्रख्यात इतिहासकार बी. शेख अली यांचे निधन
प्रख्यात इतिहासकार आणि मंगलोर आणि गोवा विद्यापीठांचे पहिले कुलगुरू प्राध्यापक बी. शेख अली यांचे निधन झाले. 1986 मध्ये भारतीय इतिहास काँग्रेसच्या 47 व्या अधिवेशनात ते सरचिटणीस आणि 1985 मध्ये दक्षिण भारत इतिहास काँग्रेसचे संस्थापक अध्यक्ष होते. ते राज्योत्सव पुरस्कार प्राप्तकर्ते आहेत आणि त्यांनी इंग्रजीमध्ये एकूण 23 पुस्तके लिहिली आहेत.शेख अली यांना म्हैसूरचे राज्यकर्ते हैदर अली आणि टिपू सुलतान यांच्यामध्ये रस होता आणि त्यांनी ब्रिटीश काळात म्हैसूर राज्यावर विस्तृत संशोधन केले होते.

ऋषी सुनक यांचा पराभव – ब्रिटनच्या पंतप्रधानपदी ट्रस:

ब्रिटनच्या परराष्ट्रमंत्री लिझ ट्रस यांनी सोमवारी भारतीय वंशाचे माजी अर्थमंत्री ऋषी सुनक यांचा पराभव करून हुजूर पक्षातील आपल्या नेतृत्वावर शिक्कामोर्तब केल़े त्यामुळे ट्रस या ब्रिटनच्या पंतप्रधानपदी विराजमान होणार आहे.
हुजूर पक्षाच्या सदस्यांनी ऑनलाइन आणि टपालाद्वारे १७२,४३७हून अधिक मतदान केले. त्यात ट्रस यांनी त्यांचे प्रतिस्पर्धी सुनक यांचा पराभव केला. मावळते पंतप्रधान बोरिस जॉन्सन यांच्या जागी आता ४७ वर्षीय ज्येष्ठ कॅबिनेटमंत्री असलेल्या ट्रस या ब्रिटनच्या तिसऱ्या महिला पंतप्रधान बनतील. भारतीय वंशाची पहिली व्यक्ती ब्रिटनच्या पंतप्रधानपदी विराजमान होण्याची ऐतिहासिक आशा सुनक यांच्यामुळे निर्माण झाली होती, मात्र ट्रस यांच्या विजयाने सुनक यांचे पंतप्रधानपदाचे स्वप्न भंगले ट्रस जिंकल्या असल्या तरी अनेकांनी बांधलेल्या आडाख्यांप्रमाणे त्यांचा विजय ऐतिहासिक नाही, अशी टिप्पणी बीबीसी वृत्तवाहिनीने केली आहे.
देशासमोरील आर्थिक संकटाचा सामना करण्यासाठी अर्थमंत्री राहिलेल्या सुनक यांनी करवाढीच्या योजना लागू केल्या होत्या. त्या मागे घेण्याचे वचन ट्रस यांनी दिले होते. त्यांच्या विजयात या आश्वासनानेच महत्त्वाची कामगिरी बजावल्याचे मानले जाते.

बांगलादेशच्या पंतप्रधान भारत दौऱ्यावर ; पाणीवाटप करारावर स्वाक्षऱ्या होणार:

बांगलादेशच्या पंतप्रधान शेख हसिना भारत दौऱ्यावर आल्या आहेत. मंगळवारी त्यांची पंतप्रधान नरेंद्र मोदींसोबत द्विपक्षीय चर्चा होणार असून यावेळी संरक्षण, व्यापार, जलवाटप आदी महत्त्वाच्या विषयांवर करार होण्याची शक्यता आहे.
आपल्या चार दिवसांच्या दौऱ्यात शेख हसिना राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू आणि उपराष्ट्रपती जगदीप धनखड यांचीही भेट घेतील. दिल्ली विमानतळावर केंद्रीय मंत्री दर्शना जरदोश यांनी हसिना यांचे स्वागत केले. त्यानंतर त्यांनी परराष्ट्रमंत्री एस. जयशंकर यांची भेट घेतली. तसेच दिल्लीतील निझामुद्दीन औलिया दग्र्यालाही त्यांनी भेट दिली.
कुशियारा नदीच्या पाणीवाटपावर २५ ऑगस्ट रोजी मंत्रीस्तरीय बैठकीत करार निश्चित झाला आहे. या करारावर हसिना आणि मोदी स्वाक्षऱ्या करतील. भारत आणि बांगलादेशमध्ये तब्बल ५४ सामायिक नद्या आहेत. यातील सात नद्यांच्या पाणीवाटपाची रूपरेषा तयार करण्यात आली आहे.

१४,५०० शाळांत ‘पंतप्रधान श्री’ योजना:

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी सोमवारी शिक्षक दिनी नवी ‘पंतप्रधान श्री’ (प्राईम मिनिस्टर- स्कूल फॉर रायिझग इंडिया) योजना जाहीर केली. या योजने अंतर्गत देशातील १४ हजार ५०० शाळा या आदर्श शाळा (मॉडेल स्कूल) म्हणून विकसित केल्या जाणार आहेत. या शाळांमध्ये प्रयोगशाळा, स्मार्ट वर्ग, वाचनालये आणि क्रीडा सुविधांसह आधुनिक पायाभूत सुविधा पुरविल्या जाणार आहेत.
मोदी म्हणाले की, या शाळांत नव्या राष्ट्रीय शिक्षण धोरणाचे संपूर्ण प्रतििबब दिसेल. शिक्षक दिनानिमित्त ही घोषणा करताना आपणास अत्यंत आनंद होत आहे, असे मोदी यांनी ट्विटरवर नमूद केले आहे. या शाळांतून शिक्षणाची अत्याधुनिक, कालसुसंगत आणि सर्वागिण पद्धत अवलंबिली जाईल. शिकविण्याची पद्धत ही मुलांची शोधात्मक आणि ज्ञानोपासनेची वृत्ती जोपासणारी असेल.
राष्ट्रीय शिक्षण धोरणातून शिक्षण क्षेत्राचा कायापालट झाला आहे. या शाळा लाखो विद्यार्थ्यांना लाभदायक ठरतील, असा विश्वास मोदी यांनी व्यक्त केला.

परराज्यात शिकणाऱ्या ओबीसींची शिष्यवृत्ती रद्द ; राज्य सरकारचा निर्णय; मार्चमधील निर्णय ऑगस्टमध्ये रद्द:

परराज्यात शिक्षण घेणाऱ्या महाराष्ट्रातील विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती देण्याचा उद्धव ठाकरे सरकारचा निर्णय शिंदे सरकारने रद्द केला आहे. यामुळे परराज्यात व्यावसायिक शिक्षण घेऊ इच्छिणाऱ्या व्हीजे, एनटी, एसबीसी आणि ओबीसी विद्यार्थ्यांची अडचण होणार आहे.
महाराष्ट्रातील रहिवासी असणारे व परराज्यात शिकणाऱ्या व्हीजेएनटी, एसबीसी आणि ओबीसी प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती देण्याचा निर्णय मागील सरकारने २५ मार्च २०२२ ला घेण्यात आला होता. तर शिंदे सरकारने केंद्र सरकारच्या मार्गदर्शक सूचना व सामाजिक न्याय विभागाचे प्रचलित धोरण विमुक्त जाती, भटक्या जमाती, इतर मागास वर्ग या प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांना देशातील शैक्षणिक संस्थांमध्ये उच्च शिक्षण देण्यासाठी शिष्यवृत्ती देण्याबाबत धोरण निश्चित करण्याची बाब विचाराधीन असल्याचे सांगत २५ मार्च २०२२ रोजीचा निर्णय रद्द केला आहे. त्यासंदर्भातील आदेश २ ऑगस्ट २०२२ रोजी काढला आहे.
महाराष्ट्रातील रहिवासी असणारे विमुक्त जाती व भटक्या जमाती तसेच इतर मागास व विशेष मागासवर्ग प्रवर्गातील विद्यार्थी जे राज्याबाहेर परराज्यात खासगी विनाअनुदानित व कायम अनुदानित व्यावसायिक अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांच्या बँक खात्यावर ऑफलाईन पद्धतीने अदा करण्याचा निर्णय २५ मार्च २०२२ रोजी घेण्यात आला होता. त्यानुसार परराज्यात शिकणाऱ्या महाराष्ट्रातील २०१७-१८ या वर्षांपासून भारत सरकार मॅट्रिकोत्तर शिष्यवृत्ती, शिक्षण शुल्क, परीक्षा शुल्क प्रतिपूर्ती, निर्वाह भत्ता दिला जाणार होता.
इतर मागास बहुजन कल्याण विभाग ९ मार्च २०१७ रोजी सामाजिक न्याय व विशेष सहाय्य विभागामधून वेगळा झाला. सामाजिक न्याय विभाग अशाप्रकारची शिष्यवृत्ती अनुसूचित जाती प्रवर्गातील विद्यार्थ्यांना देते. परंतु इतर मागास बहुजन खाते परराज्यात उच्च शिक्षण घेणाऱ्यांना शिष्यवृत्ती देत नाही. यात समानता यावी म्हणून मागील सरकारने त्यासंदर्भातील निर्णय घेतला होता. आता शिंदे सरकारने तो निर्णय मागे घेतला आहे.

राजपथ आता कर्तव्यपथ:

राजधानी नवी दिल्लीमधील प्रसिद्ध राजपथाचे नाव बदलले जाण्याची शक्यता आहे. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार राजपथाचे नाव आता ‘कर्तव्यपथ’ केले जाऊ शकते.
सूत्रांकडून मिळालेल्या माहितीनुसार, ७ सप्टेंबरला नवी दिल्ली महापालिकेची विशेष बैठक बोलावण्यात आली आहे. या बैठकीमध्ये राजपथ आणि सेंट्रल विस्टा लॉन्स या भागाला ‘कर्तव्यपथ’ असे नाव दिले जाऊ शकते. इंडिया गेटवरील नेताजींचा पुतळा ते राष्ट्रपती भवन हा रस्ता राजपथ या नावाने ओळखला जातो. दरवर्षी २६ जानेवारीला प्रजासत्ताक दिन संचलन याच रस्त्यावर होते. ब्रिटिश राजवटीच्या काळात या मार्गाचे नाव ‘किंग्जवे’ असे होते. स्वातंत्र्यानंतर त्याचाच अनुवाद करून राजपथ करण्यात आले.
मोदी सरकारने यापूर्वी पंतप्रधानांचे निवासस्थान असलेल्या ‘रेस कोर्स रोड’चे नाव बदलून ‘लोक कल्याण मार्ग’ असे केले होते. याखेरीज राजधानीतील प्रतिष्ठित भाग असलेल्या ल्यूटन्समधील ५ रस्त्यांची नावे बदलण्याची मागणी भाजपने दिल्ली महापालिकेकडे केली आहे. अकबर रोड, तुघलक रोड ही नावे गुलामगिरीचे प्रतिक असून ती बदलण्याची मागणी भाजपकडून केली जाते.

‘पेटीएम’च्या जागी ‘मास्टरकार्ड’ ‘बीसीसीआय’चे मुख्य प्रायोजक:

भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाकडून (बीसीसीआय) आयोजित करण्यात येणाऱ्या सर्व आंतरराष्ट्रीय आणि देशांतर्गत सामन्यांसाठी मुख्य प्रायोजक म्हणून ‘पेटीएम’ची जागा ‘मास्टरकार्ड’ घेणार आहे. ‘बीसीसीआय’ने सोमवारी आपल्या संकेतस्थळावर याबाबतची घोषणा केली.
‘पेटीएम’ २०१५ सालापासून ‘बीसीसीआय’चे मुख्य प्रायोजक होते. २०१९ मध्ये त्यांच्याशी पुन्हा नव्याने करारही करण्यात आला होता. मात्र काही काळापूर्वी ‘पेटीएम’ने या करारातून मुक्त होण्याची विनंती केली होती. ‘बीसीसीआय’ने त्यांची ही विनंती मान्य केली असून आता ‘मास्टरकार्ड’शी २०२२-२३ हंगामासाठी करार केला आहे.
मुख्य प्रायोजकत्व मिळवण्यासाठी २०१५ मध्ये ‘पेटीएम’ने ‘बीसीसीआय’शी चार वर्षांकरता एकूण २०३ कोटी रुपयांचा (२.४ कोटी प्रति सामना) करार केला होता. त्यानंतर ऑगस्ट २०१९ मध्ये पुन्हा नव्याने करार करण्यात आला. ‘पेटीएम’ने २०२३ सालापर्यंत ‘बीसीसीआय’चे मुख्य प्रायोजकत्व मिळवण्यासाठी प्रति सामना ३.८० कोटी रुपयांची विजयी बोली लावली होती. आता ‘मास्टरकार्ड’ने ‘पेटीएम’ची जागा घेतली असली, तरी करारातील रकमेमध्ये बदल होणार नाही.

चालू घडामोडी प्रश्नमंजुषा

दिनविशेष

६ सप्टेंबर चे दिनविशेष पाहण्यासाठी (येथे क्लिक करा)

अधिक घडामोडी:

Latest Maharashtra Govt. Jobs	Majhi Naukri 2022
Home Page	MPSC Today
Daily Current Affairs in Marathi	Chalu Ghadamodi