दुय्यम निरीक्षक राज्य उत्पादन शुल्क, गट – क (पूर्व) व (मुख्य) स्पर्धा परीक्षा Excise Sub Inspector, Gr.C (Pre) & (Main) Competitive Examination.
रीक्षेचे टप्पे: १) पूर्व परीक्षा -१०० गुण
२) मुख्य परीक्षा – २०० गुण
दुय्यम निरीक्षक राज्य उत्पादन शुल्क, गट – क (पूर्व) स्पर्धा परीक्षा Excise Sub Inspector, Gr.C (Pre) Competitive Examination
प्रश्नपत्रिकेची संख्या – एक एकूण गुण – १००परीक्षा योजना
| विषय व संकेतांक | प्रश्नसंख्या | एकूण गुण | दर्जा | माध्यम | परीक्षेचा कालावधी | प्रश्नपत्रीकेचे स्वरूप |
| सामान्य क्षमता चाचणी (संकेतांक क्रमांक 012) | 100 | 100 | पदवी | मराठी व इंग्रजी | एक तास | वस्तुनिष्ठ बहुपर्यायी |
अभ्यासक्रम
| 1) | चालु घडामोडी – जागतिक तसेच भारतातील |
| 2) | नागरिकशास्त्र – भारताच्या घटनेचा प्राथमिक अभ्यास, व्यवस्थापन (प्रशासन), ग्राम व्यवस्थापन (प्रशासन) |
| 3) | इतिहास – आधुनिक भारताचा विशेषतः महाराष्ट्राचा इतिहास |
| 4) | भूगोल (महाराष्ट्राच्या भूगोलाच्या विशेष अभ्यासासह) – पृथ्वी, जगातील विभाग, हवामान, अक्षांश- रेखांश, महाराष्ट्रातील जमिनीचे प्रकार, पर्जन्यमान, प्रमुख पिके, शहरे, नद्या, उद्योगधंदे |
| 5) | वाणिज्य व अर्थव्यवस्था – भारतीय अर्थव्यवस्था – राष्ट्रीय उत्पन्न, शेती, उद्योग, परकीय व्यापार, बँकिंग, लोकसंख्या, दारिद्र्य व बेरोजगारी, मुद्रा व राजकोषीय नीती इत्यादी शासकीय अर्थव्यवस्था – अर्थसंकल्प, लेखा, लेखापरीक्षण इत्यादी |
| 6) | सामान्य विज्ञान – भौतिकशास्त्र (फिजिक्स), रसायनशास्त्र (केमिस्ट्री), प्राणिशास्त्र (झुलॉजी), वनस्पतीशास्त्र (बॉटनी), आरोग्यशास्त्र (हायजिन) |
| 7) | बुद्धिमापन चाचणी व अंकगणित – बेरीज, वजाबाकी, गुणाकार, भागाकार, सरासरी, दशांश अपूर्णांक, बुद्धयांक मापनाशी संबंधित प्रश्न |
दुय्यम निरीक्षक राज्य उत्पादन शुल्क, गट – क (मुख्य) स्पर्धा परीक्षा Excise Sub Inspector, Gr.C (Main) Competitive Examination.
-:परीक्षा योजना:-
प्रश्नपत्रिकांची संख्या: दोन एकूण गुण: 200
| पेपर क्र. व सांकेतांक | विषय | गुण | प्रश्नसंख्या | दर्जा | माध्यम | कालावधी | प्रश्नपत्रिकेचे स्वरूप |
| 1 (संकेतांक 002) | मराठी | 60 | 60 | मराठी – बारावी | मराठी | एक तास | वस्तुनिष्ठ बहुपर्यायी |
| 1 ( संकेतांक 002) | इंग्रजी | 40 | 40 | इंग्रजी – पदवी | इंग्रजी | एक तास | वस्तुनिष्ठ बहुपर्यायी |
| 2 (संकेतांक 044) | सामान्य ज्ञान, बुद्धिमापन व विषयाचे ज्ञान | 100 | 100 | पदवी | मराठी व इंग्रजी | एक तास | वस्तुनिष्ठ बहुपर्यायी |
-:अभ्यासक्रम:-
पेपर क्रमांक – 1 मराठी व इंग्रजी
| मराठी | सर्वसामान्य शब्दसंग्रह, वाक्यरचना, व्याकरण, म्हणी व वाकप्रचार यांचा अर्थ आणि उपयोग तसेच उताऱ्यावरील प्रश्नांची उत्तरे |
| इंग्रजी | Common Vocabulary, Sentence Structure, Grammer, Use of Idioms and phrases & their meaning and comprehension Of Passage |
पेपर क्रमांक – 2 सामान्य ज्ञान, बुद्धिमापन व विषयाचे ज्ञान :- या विषयामध्ये खालील घटक/उपघटकांचा समावेश असेल.
| 1 | चालु घडामोडी – जागतिक तसेच भारतातील |
| 2 | बुद्धिमत्ता चाचणी |
| 3 | महाराष्ट्राचा भुगोल: महाराष्ट्राचा रचनात्मक (Physical) भुगोल, मुख्य रचनात्मक (Physiographic) विभाग, Climate, पर्जन्यमान व तापमान, पर्जन्यातील विभागवार बदल, नद्या, पर्वत व डोंगर, राजकीय विभाग, प्रशासकीय विभाग, नैसर्गिक संपत्ती – वने व खनिजे, मानवी व सामाजिक भुगोल – लोकसंख्या (Population), migration of Population, व त्याचे Source आणि Destination वरील परिणाम, ग्रामीण वस्त्या व तांडे, झोपडपट्ट्या व त्यांचे प्रश्न, संत गाडगेबाबा ग्राम स्वच्छता अभियान |
| 4 | महाराष्ट्राचा इतिहास – सामाजिक व आर्थिक जागृती (१८८५-१९४७), महत्वाच्या व्यंक्तींचे काम स्वातंत्र्यपूर्व भारतातील सामाजिक जागृतीतील वनपर्तमात्रे व शिक्षणाचा परिणाम / भाग, स्वातंत्र्यपूर्व काळातील इतर समकालीन चळवळी, राष्ट्रीय चळवळी, राष्ट्रीय चळवळ |
| 5 | भारतीय राज्यघटना – घटना कशी तयार झाली आणि घटनेच्या प्रस्तावनेमागची भूमिका व तत्वे, घटनेची महत्वाची कलमे/ ठळक वैशिष्ट्ये, केंद्र व राज्य संबंध, निधर्मी राज्य, मूलभूत हक्क व कर्तव्ये, राज्याच्या धोरणाची मार्गदर्शक तत्वे-शिक्षण, युनिफॉर्म सिव्हिल कोड, स्वतंत्र न्यायपालिका |
| 6 | माहिती अधिकार अधिनियम – 2005 व महाराष्ट्र लोकसेवा हक्क अधिनियम, २०१५ |
| 7 | संगणक व माहिती तंत्रज्ञान – आधुनिक समाजातील संगणकाची भूमिका, वेगवेगळ्या क्षेत्रातील जीवनात संगणकाचा वापर, डाटा कम्युनिकेशन, नेटवर्किंग आणीवेब टेक्नॉलॉजि, सायबर गुन्हे व त्यावरील प्रतिबंध व या संबंधातील कायदे व केस स्टडीस (Case Law), नवीन उद्योग म्हणून माहिती तंत्रज्ञानाचा निरनिराळ्या सेवा सुविधांची माहिती मिळण्यासाठी होणारा उपयोग, भारतातील माहिती तंत्रज्ञान उद्योगाची वाढ व त्याचा दर्जा, शासनाचे कार्यक्रम, जसे मीडिया लॅब एशिया, विद्या वाहिनी, ज्ञान वाहिनी, सामूहिक माहिती केंद्र इत्यादी |
| 8 | मानवी हक्क व जबाबदाऱ्या – संकल्पना – आंतरराष्ट्रीय मानवी हक्क मानक, त्यासंदर्भातील भारतीय राज्यघटनेतील तरतूद, भारतातील मानवी हक्क व जबाबदाऱ्या यंत्रणेची अंबलबजावणी व संरंक्षण, भारतातील मानवी हक्क चळवळ, मानवी हक्कापासून वंचित राहण्याच्या समस्या, गरिबी, निरक्षरता, बेकारी, सामाजिक-सांस्कृतिक- धार्मिक प्रथा यासारख्या अडचणी, (हिंसाचार, भ्रष्टाचार, दहशतवाद, कामगारांचे शोषण, संरक्षित गुन्हेगारी, इत्यादी) लोकशाहीव्यवस्थेतील एकमेकांचे हक्क, आणि मानवी प्रतिष्ठा व एकतेचा आदर करण्यासंबंधी प्रशिक्षणाची गरज व महत्त्व नागरी हक्क सरंक्षण अधिनियम 1955, मानवी हक्क संरंक्षण अधिनियम 1993, कौटुंबिक हिंसाचारापासून महिलांचे संरंक्षण अधिनियम 2005, अनुसूचित जाती अनुसूचित जमाती (अत्याचाऱ्यास प्रतिबंध ) अधिनियम 1989, हुंडाबंदी अधिनियम 1961, महात्मा गांधी तंटा मुक्ती अभियान |
| 9 | The Bombay Prohibition Act, 1949 |
| 10 | The Maharashtra Excise Manual, Volume-I |
| 11 | The Maharashtra Excise Manual, Volume-III |
| 12 | The Prohibition and Excise Manual, Volume-II |
From which year MPSC conducting the exam of excise PSI