शब्दांच्या जाती

विकारी शब्द 

ज्या शब्दाचे लिंग ,वचनं,बदल होतो त्यास विकारी शब्द म्हणतात.

१) नाम: (संज्ञा )व्यक्ती ,वस्तु,स्थान,पदार्थ ,जागा,

1. व्यक्ती वाचक संज्ञा :सीताराम,गोपाल.
2. जातीवाचक संज्ञा :गाव,नदी.
3. भाववाचक संज्ञा :लहानपण,धैर्य.
4. समूह वाचक संज्ञा :भीड,संघ .
5. द्रव्य वाचक संज्ञा :पाणी,सोना

२) सर्वनाम: नामाचा वारंवार उपयोग टाळण्यासाठी

1. पुरुषवाचक सर्वनाम : मी,तु.
2. निश्चय वाचक सर्वनाम : हे ,ते,त्या,
3. अनिश्चय वाचक सर्वनाम : कोणी,काही.
4. संबंध वाचक सर्वनाम : जो,जी ,जे .
5. प्रश्न वाचक सर्वनामे :का ?काय?कोठे ?कोण ?कोणाला ? कोणाचा ? कोणता ? केंव्हा ? किती ?

३) विशेषण: नाम व सर्वनाम बदल अधिक माहिती देणे .

1. गुण वाचक विशेषण :लहान ,मोठा,सुंदर ,हुशार .
2. संख्या वाचक विशेषण : एक,दोन.तीन.
3. परिणामवाचक विशेषण :चांगला परिणाम ,वाईट परिणाम .
4. संकेत वाचक विशेषण :हे ,ते .

४) क्रियापद: एखादी क्रिया घडणे .

1. सकर्मक क्रियापद :पाहणे ,खेळणे .
2. अकर्मक क्रियापद : हसणे ,रडणे.धावणे,
3. संयुक्त क्रियापद :आहे, होता, असेल .

अविकारी शब्द: 

ज्या शब्दाचे लिंग ,वचन,यामध्ये बदल होत नाही त्यास अविकारी शब्द म्हणतात.

१.क्रियाविशेषण:

क्रियाविशेषणाची काही उदाहरणे पुढीलप्रमाणे आहेत.

1. तेथे कर माझे जुळतील.
2. तेथून नदी वाहते.
3. काल शाळेला सुट्टी होती.
4. परमेश्वर सर्वत्र आहे.
5. रस्त्यातून जपून चालावे.
6. तो वाचताना नेहमी अडखळतो.
7. मी अनेकदा बजावले.

क्रियापदाबद्दल अधिक माहिती देणे .

1. स्थान वाचक क्रियाविशेषण : जेव्हा,तेव्हा .
2. कालवाचक क्रियाविशेषण :आज,काल .
3. परिणामवाचक क्रियाविशेषण :जास्त,सर्व.
4. रितीवाचक क्रियाविशेषण : अचानक,हळूहळू ,जोरात .

२) शब्दयोगी अव्यव:

नामाला व सर्वनामाला अर्थ बोध होण्यासाठी जोडून येणारा शब्द .स,ला,ना,ते ,आत ,बाहेत,जवळ,पुढे .

जे अव्यय शब्दाला जोडल्याने त्या शब्दाचा इतर दुसऱ्या शब्दाशी असलेला संबंध दाखविला जातो. त्या अव्ययास शब्दयोगी अव्यय असे म्हणतात.
शब्दयोगी अव्ययाची काही उदाहरणे पुढीलप्रमाणे –

1. त्याच्या घरावर कौले आहेत.
2. टेबलाखाली पुस्तक पडले.
3. सूर्य ढगामागे लपला.
4. देवासमोर दिवा लावला.
5. शाळेपर्यंत रस्ता आहे.

३) उभयान्वयी अव्यय:

दोन किंवा तीन वाक्य एकत्र करणारा शब्द .आणि ,पण,परंतु, किंवा .

उभयान्वयी अव्ययाची काही उदाहरणे पुढीलप्रमाणे –

1. विजा चमकू लागल्या आणि पावसाला सुरुवात झाली.
2. आंबा व फणस ही कोकणातील फळे आहेत.
3. जनतेची सेवा करा म्हणजे जनता तुम्हास निवडून देईल.
4. तो म्हणाला की, मी हरलो.
5. वैद्याने चांगले औषध दिले पण उपयोग झाला नाही.

४) केवळ प्रयोगी अव्यय:

आपल्या मनातील विकाराला अभिव्यक्त केले जाणारे शब्द . वाह !, अरे !, छट !

जी अव्यय बोलणाऱ्याच्या मनातील हर्ष, शोक, आश्चर्य, तिरस्कार, अनुमोदन इत्यादी भाव किंवा वृत्ती दर्शवितात. त्यांना केवलप्रयोगी अव्यये असे म्हणतात.
केवलप्रयोगी अव्ययाची काही उदाहरणे पुढीलप्रमाणे –

1. अय्या ! इकडे कुठे तू ?
2. अरेरे ! काय दशा झाली त्याची !
3. चूप ! एक शब्द बोलू नको.
4. आहा ! किती सुंदर फुले !